ทฤษฎีบิ๊กแบง (Big Bang Theory) เป็นรากฐานที่อธิบายถึงการกำเนิดและวิวัฒนาการของจักรวาลที่เราอาศัยอยู่ โดยระบุว่าทุกสรรพสิ่งเริ่มต้นจากสภาวะที่ร้อนจัดและหนาแน่นสุดขีดเมื่อประมาณ 13.8 พันล้านปีก่อน ในทางวิทยาศาสตร์แล้ว ไม่มีหลักฐานว่า พลอย ในความหมายของอัญมณีแร่ธาตุที่แข็งตัวอย่างที่เราคุ้นเคย สามารถก่อตัวขึ้นได้ในวินาทีแรก ๆ ของการขยายตัว
ในทางจักรวาลวิทยาและธรณีวิทยา การก่อตัวของ พลอยต้องอาศัยสภาวะและเวลาที่ยาวนาน ซึ่งตรงกันข้ามกับสภาวะหลังบิ๊กแบงค์
ในเสี้ยววินาทีแรกหลังบิ๊กแบงค์ จักรวาลเต็มไปด้วยพลาสมาที่ร้อนจัดและหนาแน่น จากนั้นจึงเริ่มเย็นตัวลงและอนุภาคพื้นฐานต่าง ๆ ก็เริ่มรวมตัวกันเป็น นิวเคลียสของธาตุเบา คือ ไฮโดรเจน (H) และฮีเลียม (He) เป็นหลัก ในช่วง 1-3 วินาทีแรกนี้ อุณหภูมิสูงเกินกว่าที่จะอนุญาตให้เกิดปฏิกิริยาทางเคมีที่ซับซ้อนใด ๆ ได้ พลอย ซึ่งส่วนใหญ่ประกอบด้วยธาตุหนักกว่า เช่น คาร์บอน (C), ออกซิเจน (O), ซิลิคอน (Si) และอะลูมิเนียม (Al) จะยังไม่สามารถก่อตัวขึ้นได้เลย
ธาตุหนักที่จำเป็นในการสร้าง พลอยที่เราเห็นบนโลก เช่น เพชร (คาร์บอน) แซฟไฟร์ (อะลูมิเนียมออกไซด์) หรือมรกต (เบริลเลียมและซิลิคอน) ไม่ได้เกิดขึ้นจากบิ๊กแบงค์โดยตรง แต่เกิดขึ้นใน เตาหลอมนิวเคลียร์ ของดาวฤกษ์ดวงแรก ๆ และถูกปล่อยออกมาในอวกาศเมื่อดาวเหล่านั้นระเบิดเป็น ซูเปอร์โนวา (Supernova) ธาตุเหล่านี้จึงต้องรอให้ดาวฤกษ์หลายรุ่นเกิดและตายลง เพื่อให้สสารเหล่านี้รวมตัวกันและก่อตัวเป็นดาวเคราะห์อย่างโลก ซึ่งเป็นกระบวนการที่กินเวลาหลายพันล้านปีหลังบิ๊กแบงค์
พลอย ที่เก่าแก่ที่สุดที่พบในโลกนั้นมีอายุเพียงไม่กี่พันล้านปี ซึ่งเทียบไม่ได้กับอายุของจักรวาล การก่อตัวของพลอยต้องใช้สภาวะทางธรณีวิทยาที่จำเพาะเจาะจง เช่น ความดันสูง (สำหรับการเกิดเพชร) หรือการตกผลึกอย่างช้า ๆ ในของเหลวที่มีอุณหภูมิสูงใต้เปลือกโลก ซึ่งเงื่อนไขเหล่านี้เกิดขึ้นได้บนดาวเคราะห์ที่มีความเสถียรและมีการเย็นตัวแล้วเท่านั้น ดังนั้น ในทางวิทยาศาสตร์ พลอย จึงเป็นผลผลิตของจักรวาลในยุคหลัง ไม่ใช่ผลผลิตจากบิ๊กแบงก์โดยตรง
ในโลกของนิยายวิทยาศาสตร์ พลอย ถูกนำมาใช้เพื่อเป็นตัวแทนของพลังงานและกฎเกณฑ์พื้นฐานของจักรวาล ซึ่งตรงกับแนวคิดของบิ๊กแบงค์ในเชิงนามธรรม
ตัวอย่างที่โด่งดังที่สุดของ พลอยที่เกิดจากบิ๊กแบงค์คือ พลอยอินฟินิตี้จากจักรวาล Marvel ตามตำนานในนิยาย พลอย เหล่านี้คือ เศษเสี้ยวของพลังงานบริสุทธิ์ ที่มีอยู่ตั้งแต่ตอนที่จักรวาลถือกำเนิด (บิ๊กแบงค์) พลอย แต่ละเม็ดกักเก็บพลังงานของแง่มุมพื้นฐานของความเป็นจริง (อวกาศ, เวลา, พลังงาน, ความจริง, จิตใจ, และวิญญาณ) แนวคิดนี้ให้:
พลอย เป็นแก่นแท้ของจักรวาล: พลอย ถูกยกสถานะให้เป็นสิ่งที่อยู่เหนือกฎฟิสิกส์ทั่วไป เพราะเป็น ผู้สร้างกฎเกณฑ์เหล่านั้นเอง
ประสบการณ์ร่วม: พลอย เหล่านี้มอบประสบการณ์ในการเล่าเรื่องที่ยิ่งใหญ่ เพราะเป็นเป้าหมายสูงสุดที่กำหนดความเป็นไปของทุกสิ่ง
ในนิยายไซไฟที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น พลอยที่เกิดจากบิ๊กแบงค์ถูกจินตนาการว่าเป็น "กุญแจเข้ารหัส" หรือ "ฮาร์ดไดรฟ์" ของจักรวาล พวกมันไม่ได้เป็นแค่แหล่งพลังงาน แต่เป็น สื่อกลาง ที่ใช้ในการเขียนโปรแกรมความเป็นจริง (Reality Programming) หรือการเปลี่ยนพารามิเตอร์พื้นฐานของฟิสิกส์ การควบคุม พลอย เหล่านี้จึงเท่ากับการควบคุมซอร์สโค้ดของทุกสิ่ง
แม้ว่าพลอย ที่เกิดจากบิ๊กแบงค์จะเป็นเรื่องแต่ง แต่ความผูกพันของมนุษย์กับแนวคิดนี้สะท้อนถึงความน่าเชื่อถือทางอารมณ์และปรัชญาที่หยั่งรากลึก
มนุษย์มีความต้องการโดยธรรมชาติที่จะทำความเข้าใจและควบคุมจุดกำเนิดของตนเอง การที่นักเขียนแฟนตาซีใช้พลอย เป็นตัวแทนของพลังงานบิ๊กแบงค์ เป็นเพราะพลอย โดยเฉพาะอัญมณีที่สวยงามและหายาก (เช่น เพชร ทับทิม) ถูกมองว่าเป็นสัญลักษณ์ของความมั่งคั่ง อำนาจ และความเป็นอมตะมานานหลายพันปี การให้ พลอย เป็นตัวแทนของพลังงานจักรวาล จึงเป็นการเชื่อมโยงความเชื่อโบราณเข้ากับวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ได้อย่างลงตัวและทรงพลัง
ในนิยายไซไฟ การตามหาพลอย ที่เกิดจากบิ๊กแบงค์มักเป็นจุดสิ้นสุดของการเดินทางอันยิ่งใหญ่ การได้ครอบครอง พลอย เหล่านี้หมายถึงการได้มาซึ่ง คำตอบสุดท้าย (Ultimate Answer) หรือ พลังอำนาจในการแก้ไขปัญหา ที่ใหญ่ที่สุดของมนุษย์ (เช่น ความตาย, ความขัดแย้ง, การขาดแคลนทรัพยากร) ความน่าเชื่อถือของโครงเรื่องจึงอยู่ที่ความสามารถของ พลอย ในการเป็นทางออกที่มีค่าสูงสุด
ในที่สุดแล้ว "พลอยที่เกิดจากทฤษฎีบิ๊กแบงค์" เป็นแนวคิดที่แบ่งแยกอย่างชัดเจนระหว่าง ข้อเท็จจริงทางวิทยาศาสตร์ และ จินตนาการทางศิลปะ
วิทยาศาสตร์: พลอย ที่แท้จริงต้องรอให้ดาวฤกษ์เกิดและตายลง เพื่อให้ธาตุหนักก่อตัวเป็นดาวเคราะห์ จึงจะสามารถเกิดขึ้นได้
จินตนาการ: พลอย ในโลกแฟนตาซีคือเศษเสี้ยวของพลังงานบริสุทธิ์ของบิ๊กแบงค์ ที่ทำหน้าที่เป็นแก่นแท้ของกฎเกณฑ์และอำนาจสูงสุด
แนวคิดของพลอย ที่เชื่อมโยงกับจุดกำเนิดของจักรวาลนี้ เป็นการสร้างมรดกทางวัฒนธรรมที่ทำให้เราตระหนักถึงความงดงามและพลังอันลึกลับของจักรวาล ซึ่งไม่ว่าจะเป็นความจริงทางวิทยาศาสตร์ หรือความจริงจากนิยาย พลอย ก็ยังคงเป็นสัญลักษณ์ที่น่าทึ่งและชวนให้ค้นหาต่อไป
พลอย แท้